کد مطلب:369 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:301
احکام مساقات
2238 اگر انسان با كسی به این قسم معامله كند كه درختهای میوه ای را كه درختها یا منافع آن مال خود اوست و یا اختیار آن با اوست تا مدت معینی به آن كس واگذار كند كه تربیت نماید و آب دهد و به مقداری كه قرار می گذارند از میوه آن بردارد این معامله را مساقات می گویند.
2239 معامله مساقات در درختهایی كه مثل بید و چنار میوه نمی دهد صحیح نیست ولی در مثل درخت حنا كه از برگ آن استفاده می كنند یا درختی كه از گل آن استفاده می كنند اشكال ندارد.
2240 در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند بلكه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار كند و كسی كه كار می كند به همین قصد تحویل بگیرد معامله صحیح است.
2241 مالك و كسی كه تربیت درختها را به عهده می گیرد باید مكلف و عاقل باشند و كسی آنها را مجبور نكرده باشد و نیز باید حاكم شرع آنان را از تصرف در مال خوشان منع نكرده باشد بلكه اگر در حال بالغ شدن سفیه باشند اگرچه حاكم شرع منع نكرده باشد معامله ایشان صحیح نیست.
2242 مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین كنند و آخر آن را موقعی قرار دهند كه میوه آن سال به دست می آید صحیح است.
2243 باید سهم هر كدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند كه مثلا صد من از میوه ها مال مالك و بقیه مال كسی باشد كه كار می كند،معامله باطل است.
2244 باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگربعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند پس اگر كاری مانند آبیاری یا كار دیگر كه برای زیاد شدن میوه یا خوب شدن آن لازم است باقی مانده باشد معامله صحیح است وگرنه اشكال دارد اگر چه احتیاج به كاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.
2245 معامله مساقات در بوته خربزه و خیار و مانند اینها صحیح نیست.
2246 درختی كه از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می كند و به آبیاری احتیاج ندارد اگر به كارهای دیگر مانند بیل زدن و كود دادن محتاج باشد معامله مساقات در آن صحیح است ولی چنانچه آن كارها در زیاد شدن یا خوب شدن میوه اثری نداشته باشد معامله مساقات اشكال دارد.
2247 دو نفری كه مساقات كرده اند با رضایت یكدیگر می توانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه مساقات شرط كنند كه هر دو یا یكی ازآنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند مطابق قراری كه گذاشته اند به هم زدن معامله اشكال ندارد. بلكه اگر در معامله شرط كنند و عملی نشود كسی كه برای نفع او شرط كرده اند، می تواند معامله را به هم بزند.
2248 اگر مالك بمیرد معامله مساقات به هم نمی خورد و ورثه اش به جای او هستند.
2249 اگر كسی كه تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربیت كند ورثه اش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند حاكم شرع از مال میت اجیر می گیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالك قسمت می كند و اگر شرط كرده باشند كه خود او درختها را تربیت نماید پس اگر قرار گذاشته اند كه به دیگری واگذار نكند با مردن او معامله به هم می خورد و اگر قرار نگذاشته اند مالك می تواند عقد را به هم بزند یا راضی شود كه ورثه او یا كسی كه آنها اجیرش می كنند درختها را تربیت نماید.
2250 اگر شرط كند كه تمام حاصل برای مالك باشد مساقات باطل است و میوه مال مالك می باشد و كسی كه كار می كند نمی تواند مطالبه اجرت نماید ولی اگر باطل بودن مساقات به جهت دیگر باشد مالك باید مزد آبیاری و كارهای دیگر را به مقدار معمول به كسی كه درختها را تربیت كرده بدهد.
2251 اگر زمینی را به دیگری واگذار كند كه در آن درخت بكارد و آنچه عمل می آید مال هر دو باشد، معامله باطل است. پس اگر درختها مال صاحب زمین بوده، بعداز تربیت هم مال او است و باید مزد كسی كه آنها را تربیت كرده بدهد و اگر مال كسی بوده كه آنها را تربیت كرده، بعد از تربیت هم مال او است و می تواند آنها را بكند، ولی باید گودالهایی را كه به واسطه كندن درختها پیدا شده پر كند و اجاره زمین را از روزی كه درختها را كاشته به صاحب زمین بدهد و مالك هم می تواند او را مجبور نماید كه درختها را بكند و اگر به واسطه كندن درخت عیبی در آن پیدا شود، باید تفاوت قیمت آن را به صاحب درخت بدهد و نمی تواند اورا مجبور كند كه با اجاره یا بدون اجاره درخت را در زمین باقی بگذارد.
2239 معامله مساقات در درختهایی كه مثل بید و چنار میوه نمی دهد صحیح نیست ولی در مثل درخت حنا كه از برگ آن استفاده می كنند یا درختی كه از گل آن استفاده می كنند اشكال ندارد.
2240 در معامله مساقات لازم نیست صیغه بخوانند بلكه اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار كند و كسی كه كار می كند به همین قصد تحویل بگیرد معامله صحیح است.
2241 مالك و كسی كه تربیت درختها را به عهده می گیرد باید مكلف و عاقل باشند و كسی آنها را مجبور نكرده باشد و نیز باید حاكم شرع آنان را از تصرف در مال خوشان منع نكرده باشد بلكه اگر در حال بالغ شدن سفیه باشند اگرچه حاكم شرع منع نكرده باشد معامله ایشان صحیح نیست.
2242 مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معین كنند و آخر آن را موقعی قرار دهند كه میوه آن سال به دست می آید صحیح است.
2243 باید سهم هر كدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد و اگر قرار بگذارند كه مثلا صد من از میوه ها مال مالك و بقیه مال كسی باشد كه كار می كند،معامله باطل است.
2244 باید قرار معامله مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگربعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند پس اگر كاری مانند آبیاری یا كار دیگر كه برای زیاد شدن میوه یا خوب شدن آن لازم است باقی مانده باشد معامله صحیح است وگرنه اشكال دارد اگر چه احتیاج به كاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد.
2245 معامله مساقات در بوته خربزه و خیار و مانند اینها صحیح نیست.
2246 درختی كه از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می كند و به آبیاری احتیاج ندارد اگر به كارهای دیگر مانند بیل زدن و كود دادن محتاج باشد معامله مساقات در آن صحیح است ولی چنانچه آن كارها در زیاد شدن یا خوب شدن میوه اثری نداشته باشد معامله مساقات اشكال دارد.
2247 دو نفری كه مساقات كرده اند با رضایت یكدیگر می توانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه مساقات شرط كنند كه هر دو یا یكی ازآنان حق به هم زدن معامله را داشته باشند مطابق قراری كه گذاشته اند به هم زدن معامله اشكال ندارد. بلكه اگر در معامله شرط كنند و عملی نشود كسی كه برای نفع او شرط كرده اند، می تواند معامله را به هم بزند.
2248 اگر مالك بمیرد معامله مساقات به هم نمی خورد و ورثه اش به جای او هستند.
2249 اگر كسی كه تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد چنانچه در عقد شرط نكرده باشند كه خودش آنها را تربیت كند ورثه اش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند حاكم شرع از مال میت اجیر می گیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالك قسمت می كند و اگر شرط كرده باشند كه خود او درختها را تربیت نماید پس اگر قرار گذاشته اند كه به دیگری واگذار نكند با مردن او معامله به هم می خورد و اگر قرار نگذاشته اند مالك می تواند عقد را به هم بزند یا راضی شود كه ورثه او یا كسی كه آنها اجیرش می كنند درختها را تربیت نماید.
2250 اگر شرط كند كه تمام حاصل برای مالك باشد مساقات باطل است و میوه مال مالك می باشد و كسی كه كار می كند نمی تواند مطالبه اجرت نماید ولی اگر باطل بودن مساقات به جهت دیگر باشد مالك باید مزد آبیاری و كارهای دیگر را به مقدار معمول به كسی كه درختها را تربیت كرده بدهد.
2251 اگر زمینی را به دیگری واگذار كند كه در آن درخت بكارد و آنچه عمل می آید مال هر دو باشد، معامله باطل است. پس اگر درختها مال صاحب زمین بوده، بعداز تربیت هم مال او است و باید مزد كسی كه آنها را تربیت كرده بدهد و اگر مال كسی بوده كه آنها را تربیت كرده، بعد از تربیت هم مال او است و می تواند آنها را بكند، ولی باید گودالهایی را كه به واسطه كندن درختها پیدا شده پر كند و اجاره زمین را از روزی كه درختها را كاشته به صاحب زمین بدهد و مالك هم می تواند او را مجبور نماید كه درختها را بكند و اگر به واسطه كندن درخت عیبی در آن پیدا شود، باید تفاوت قیمت آن را به صاحب درخت بدهد و نمی تواند اورا مجبور كند كه با اجاره یا بدون اجاره درخت را در زمین باقی بگذارد.